- δερματολογία
- Κλάδος της ιατρικής που μελετά το δέρμα, τα εξαρτήματά του και τις ασθένειές τους. Οι παθήσεις του δέρματος ήταν οι πρώτες που αναγνωρίστηκαν και εξετάστηκαν, επειδή ήταν πολύ εμφανείς. Σε κείμενα που προέρχονται από τον ασσυροβαβυλωνιακό, τον αιγυπτιακό, τον ινδικό και τον κινεζικό πολιτισμό καθώς και από τη βιβλική παράδοση υπάρχουν αναφορές σε ορισμένες δερματικές παθήσεις, όπως η πέμφιγα, η ψωρίαση, το έκζεμα, η ψώρα, η ευλογιά και η λέπρα· συχνά η περιγραφή αυτών και άλλων παθήσεων συνοδεύεται από λεπτομερείς θεραπευτικές οδηγίες. Οι Έλληνες γιατροί της αρχαιότητας γνώριζαν αρκετά καλά τις λειτουργίες του δέρματος και τις παθήσεις του· από τα κείμενα του Ιπποκράτη προέρχεται μεγάλο μέρος της σημερινής ορολογίας της δ. Οι πρώτες προσπάθειες οργανικής ταξινόμησης της δ. έγιναν στα τέλη του 18ου αι., αλλά μόνο όταν προστέθηκε η ανατομοπαθολογική έρευνα στην κλινική παρατήρηση, κατά το πρώτο μισό του 19ου αι., η νοσολογία των δερματικών παθήσεων πήρε τη μορφή που σε γενικές γραμμές διατηρεί και σήμερα· τότε, επίσης, καθορίστηκε η σχέση που υπάρχει μεταξύ ορισμένων δερματικών βλαβών και γενικότερων νόσων ή παθήσεων ορισμένων οργάνων, παρότι οι γιατροί της αρχαιότητας υποπτεύονταν την ύπαρξη μιας τέτοιας σχέσης. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, οι ανακαλύψεις της μικροβιολογίας επέτρεψαν την αναγνώριση της ομάδας των δερματίτιδων που προκαλούνται από μικρόβια και μύκητες.
Η σύγχρονη δ. θεωρεί ότι το δέρμα δεν αποτελεί μόνο μία προστατευτική επένδυση του σώματος, αλλά ένα εκτεταμένο σε επιφάνεια όργανο, που συμμετέχει ενεργά σε ολόκληρη την οικονομία του ανθρώπινου σώματος.
Σύμφωνα με την κλασική άποψη, οι νόσοι του δέρματος διακρίνονται σε δύο μεγάλες ομάδες: η μία περιλαμβάνει τις νόσους στις οποίες είναι γνωστός ο αιτιολογικός παράγοντας, η άλλη τις νόσους άγνωστης αιτιολογίας. Σε αυτή την τελευταία ομάδα ανήκουν, για παράδειγμα, η πέμφιγα, η ψωρίαση, η λειχήνα κ.ά.· στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται παθήσεις που οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες (φυσικούς, χημικούς, μικρόβια, παράσιτα), σε συστηματικές παθήσεις, σε διαταραχές των ορμονών, σε ανωμαλίες του μεταβολισμού κ.ά. Και για τις δύο αυτές ομάδες νόσων του δέρματος σημαντικό ρόλο έχει η ιδιοσυγκρασία του ατόμου και ο τρόπος αντίδρασης του οργανισμού τόσο τοπικά όσο και γενικά, παράγοντες που επηρεάζουν αποφασιστικά τον καθορισμό του είδους και της έκτασης των δερματικών βλαβών. Εκτός από αυτά, στα τελευταία χρόνια αποκαλύφθηκαν ειδικές σχέσεις μεταξύ ορισμένων δερματοπαθειών και του κεντρικού νευρικού συστήματος. Άλλος τρόπος ταξινόμησης των νοσημάτων του δέρματος είναι ανάλογα με το αν προκαλούνται από εξωτερικά ή εσωτερικά αίτια.
Οι παθολογικές εκδηλώσεις του δέρματος περιλαμβάνουν έναν ορισμένο αριθμό βλαβών, που αποκαλούνται στοιχειώδεις, από τον ποικίλο συνδυασμό των οποίων εξαρτώνται οι διάφορες κλινικές εικόνες των δερματοπαθειών. Από τις γνωστότερες είναι το ερύθημα, ερυθρότητα που οφείλεται σε ενεργή υπεραιμία· η βλάτιδα, διήθηση της επιδερμίδας και των ανώτερων στιβάδων του δέρματος με μορφή μικρού επιφανειακού εξογκώματος· η φυσαλίδα, μικρή ορώδης συλλογή ανάμεσα στις στιβάδες της επιδερμίδας που αποκολλώνται· η φλύκταινα, συλλογή πυώδους υγρού σε κοιλότητα που σχηματίζεται μέσα στην επιδερμίδα· το οζίδιο, συμπαγής σχηματισμός που οφείλεται σε διήθηση των κατώτερων στιβάδων του δέρματος και του υποδέρματος· το λέπι, πετάλια επιδερμικών κερατινοποιημένων κυττάρων, που τείνουν να αποσπαστούν από την επιφάνεια του δέρματος. Άλλες στοιχειώδεις βλάβες του δέρματος είναι οι κηλίδες, δηλαδή περιγεγραμμένες μεταβολές της χροιάς του δέρματος που οφείλονται σε χρωστική, τα αγγειώματα, οι δυσχρωμίες (λεύκη, κηλίδες χρωστικής που εμφανίζονται κυρίως κατά την εγκυμοσύνη κ.ά.), η έκχυση αίματος (εκχύμωση, μώλωπας). Ακολουθούν, τέλος, οι βλάβες με απώλεια ιστού, δηλαδή αμυχές, εκδορές, ραγάδες, ουλές κ.ά. Σημαντικό κεφάλαιο της δ. αποτελεί η μελέτη των νεοπλασμάτων του δέρματος, ορισμένα από τα οποία σχετίζονται με την υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία (μελάνωμα, πλακώδες καρκίνωμα κλπ.).
Θηλές του δέρματος των δαχτύλων (με ανοιχτότερο χρώμα) μεγεθυμένες κατά εκατό φορές.
* * *ηκλάδος τής ιατρικής ασχολούμενος με τις παθήσεις τού δέρματος.[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. μαρτυρείται από το 1891 στην εφημερίδα Ακρόπολις].
Dictionary of Greek. 2013.